Mac 'ic Ailein agus Nighean Mhic a' Phì
Contributors
Fieldworkers
Date
15 February 1950
Track ID
25021
Part 1
Track Information
Original Track ID
CW0057.238
Original Tape ID
Summary
MacPhee of Colonsay had a beautiful daughter, and he would not let anyone marry her except the person who could jump over his gate on horseback. Clanranald was that person.
Item Subject/Person
Mac a' Phì Cholbhasaigh; Mac 'ic Ailein
Recording Location
County - Inverness-shire
Parish - South Uist
Island - South Uist
Village/Place - Lochboisdale
Language
Gaelic
Genre
Collection
Transcription
Donnchadh MacDhòmhnaill: Bha uaireigin dhen t-saoghal ann duine-uasal ris an cante Mac a' Phì Cholbhasaigh. Agus tha e coltach gun robh nighean aige a bha àraid brèagha, agus cha tugadh e do dhuine sam bith i ri pòsadh ach fear a leumadh le each air geata mòr a bha aig an taigh aige.
Nis, bha mòran sluaigh a' cruinneachadh de dhaoine uaisle, agus eich mhòra bhrèagha aca cuideachd, eadar Galltachd agus Sasannaich. Bha feadhainn a' feuchainn air a' gheata a leum leis na h-eich sin, 's bha e a' faileachdainn orra 's bha feadhainn eile nach miontraigeadh idir.
Ach co-dhiù, chuala Mac 'ic Ailein mun chùis, agus chaidh e dhan a' Ghàidhealtachd agus ge bith co-dhiù 's ann air tè dhe na h-oighreachdan aca fhèin a fhuair e e no an àite eile dhen a' Ghàidhealtachd, thagh e each beag cnapach, a bha e a' smaointinn a bha gu math spioradail, agus a dhèanadh... a leumadh tarsainn air rud sam bith ach beagan de dh'ionnsachadh dha, agus 's e seo an rud a rinn e.
Fhuair e an t-each agus theann e ri a ionnsachadh. Agus air a bha e a' smaointinn dìreach gun dèanadh e an gnothach, sgeadaich e e fhèin agus an t-each, le deagh thaod-gaoisid a chur ann an ceann an eich, agus deise de chlò brèagha Gàidhealach air fhèin, agus chaidh cruidhean airgid a chur fo chasan an eich. Agus chan urrainn mi ràitinn gu dè seòrsa dìollaid a bh' aige.
Ach co-dhiù, dh'fhalbh e leis an each a ghleidheadh a' ghill. Agus nuair a chunnaic na bha de dh'uaislean aig taigh Mhic a' Phì Cholbhasaigh a' tighinn e, thòisich feadhainn dhiubh air magadh air an each a bha aige. Ach bha feareigin sa chuideachd air chaochladh beachd agus thuirt e:
"Coma leibh," ars esan. "Tha Ailean beag a' chridhe mhòir air tighinn agus cha sheas e a-mach mar ghealtair agus chì sibh sin."
Thàinig Ailean agus an t-each, agus nuair a bha e a' dlùthachadh gu math ris a' chachaleith, thug e deagh spor dhan each le ceann an taoid agus leum an t-each suas, agus chaidh e tarsainn air a' chlisnich chun an taobh eile, agus bha an geall air a ghleidheadh aige.
Agus nuair a chunnaic Mac a' Phì Cholbhasaigh dè seòrsa duine agus a ghlèidh an geall, agus an seòrsa eich a bh' aige, 's ann a bha e fuathasach diombach. Agus thug e aghaidh do Mhac 'ic Ailein - 's dòcha nach robh fhios aige gur e fear dhiubh a bh' ann - airson a dhol a dh'fheuchainn air a leithid a rud idir.
"Ò," arsa Mac 'ic Ailein ris, "chan fhacas òr riamh nach bristeadh an t-airgead," ars e fhèin.
Agus ged a ghlèidh Mac 'ic Ailein an nighean, cha ghabhadh e nighean Mhic a' Phì Cholbhasaigh an uair sin, agus 's e sin tàmailt bu mhotha a bh' anns a' chùis. Agus cha robh aig a' chòrr dhe na daoine a bha cruinn de dh'uaislean ach sgaoileadh air falbh dhachaigh agus bha an geall an dàrna taobh.
Nis, bha mòran sluaigh a' cruinneachadh de dhaoine uaisle, agus eich mhòra bhrèagha aca cuideachd, eadar Galltachd agus Sasannaich. Bha feadhainn a' feuchainn air a' gheata a leum leis na h-eich sin, 's bha e a' faileachdainn orra 's bha feadhainn eile nach miontraigeadh idir.
Ach co-dhiù, chuala Mac 'ic Ailein mun chùis, agus chaidh e dhan a' Ghàidhealtachd agus ge bith co-dhiù 's ann air tè dhe na h-oighreachdan aca fhèin a fhuair e e no an àite eile dhen a' Ghàidhealtachd, thagh e each beag cnapach, a bha e a' smaointinn a bha gu math spioradail, agus a dhèanadh... a leumadh tarsainn air rud sam bith ach beagan de dh'ionnsachadh dha, agus 's e seo an rud a rinn e.
Fhuair e an t-each agus theann e ri a ionnsachadh. Agus air a bha e a' smaointinn dìreach gun dèanadh e an gnothach, sgeadaich e e fhèin agus an t-each, le deagh thaod-gaoisid a chur ann an ceann an eich, agus deise de chlò brèagha Gàidhealach air fhèin, agus chaidh cruidhean airgid a chur fo chasan an eich. Agus chan urrainn mi ràitinn gu dè seòrsa dìollaid a bh' aige.
Ach co-dhiù, dh'fhalbh e leis an each a ghleidheadh a' ghill. Agus nuair a chunnaic na bha de dh'uaislean aig taigh Mhic a' Phì Cholbhasaigh a' tighinn e, thòisich feadhainn dhiubh air magadh air an each a bha aige. Ach bha feareigin sa chuideachd air chaochladh beachd agus thuirt e:
"Coma leibh," ars esan. "Tha Ailean beag a' chridhe mhòir air tighinn agus cha sheas e a-mach mar ghealtair agus chì sibh sin."
Thàinig Ailean agus an t-each, agus nuair a bha e a' dlùthachadh gu math ris a' chachaleith, thug e deagh spor dhan each le ceann an taoid agus leum an t-each suas, agus chaidh e tarsainn air a' chlisnich chun an taobh eile, agus bha an geall air a ghleidheadh aige.
Agus nuair a chunnaic Mac a' Phì Cholbhasaigh dè seòrsa duine agus a ghlèidh an geall, agus an seòrsa eich a bh' aige, 's ann a bha e fuathasach diombach. Agus thug e aghaidh do Mhac 'ic Ailein - 's dòcha nach robh fhios aige gur e fear dhiubh a bh' ann - airson a dhol a dh'fheuchainn air a leithid a rud idir.
"Ò," arsa Mac 'ic Ailein ris, "chan fhacas òr riamh nach bristeadh an t-airgead," ars e fhèin.
Agus ged a ghlèidh Mac 'ic Ailein an nighean, cha ghabhadh e nighean Mhic a' Phì Cholbhasaigh an uair sin, agus 's e sin tàmailt bu mhotha a bh' anns a' chùis. Agus cha robh aig a' chòrr dhe na daoine a bha cruinn de dh'uaislean ach sgaoileadh air falbh dhachaigh agus bha an geall an dàrna taobh.
Source Type
Wire
Audio Quality
Good