Search

Mgr Ailean agus a' ghriùthrach.

Track Information

Original Track ID

CW0162C.870

Original Tape ID

CW0162C

Summary

Fr Allan MacDonald and the measles epidemic.

When the fish-gutting girls contracted measles, Fr Allan came to their aid, and walked home with them. When they were going past the contributor's house, her mother gave him a jug of milk into which Fr Allan added some rum. They drank this and were better for it. Unfortunately, two of the party died.

Fr Allan would always stop to visit the MacRaes if he was in the area.

Item Subject/Person

MacDonald, Fr Allan [Mgr. Ailean]

Recording Location

County - Inverness-shire

Parish - Small Isles

Island - Canna

Item Location

County - Inverness-shire

Parish - South Uist

Island - South Uist

Language

Gaelic

Collection

Canna

Transcription

Fear Chanaigh (FC): This is Peigi Anndra MacRae about to tell an anecdote about the late Father Allan MacDonald of Eriskay, from her own personal recollection.

Peigi NicRath (PN): Bha nigheanan a' chutaidh a' tighinn latha a bha seo, 's chuir iad brath gun robh iad... gun robh a' ghriùthrach aca. Agus bha Maighstir Ailean, à Èirisgeigh, a' tighinn còmhla riutha, 's bha e gan nursadh 's a' toirt an aire dhaibh a' tighinn air an rathad 's iad glè bhochd. 'S nuair a bha iad a' dol seachad, chuireadh air tìr air a' bhiod iad, 's nuair a bha e a' dol seachad air an taigh againne, thàinig e a dh'iarraidh deoch dhaibh. Am pathadh orra. 'S thug mo mhàthair dha siuga bainne. 'S bha botal ruma aige, agus chuir e am botal ruma ann an ceann an t-siuga bhainne, agus thug e a-null thuca e. Bha iad nan suidhe an taobh thall dhen taigh, 's thug e a-null thuca e. 'S rinn sin cuideachadh mòr dhaibh. Neartaich e iad 's dh'fhàg e làidir iad airson coiseachd a-null gu Taobh a' Chaolais. Agus bha... Chaidh iad a-null. Fhuair iad an t-aiseag a-null an oidhche sin gu Taobh a' Chaolais, 's Maighstir Ailean còmhla riutha. Agus an làrna-mhàireach, bha dithis dhiubh... dh'eug dithis dhiubh leis a' ghriùthraich. Ach thàinig an triùir... an ceathrar eile air aghaidh. 'S bha e uabhasach math dhaibh, cianail math dhaibh, Maighstir Ailean.

FC: Cha do ghabh gin agaibh fhèin a' ghriùthrach an turas a bha sin? Cha do ghabh esan e?

PN: Cha do ghabh. Cha do ghabh Maighstir Ailean a' ghriùthrach idir. Cha do ghabh.

FC: No gin agaibh?

PN: No duine againne. Cha do ghabh e a' ghriùthrach. Chuir e dheth an t-aodach a bh' air 's a h-uile sìon, 's cha tug e a-staigh an t-aodach-uachdair a bh' air idir. Dh'fhàg e a-muigh e. Thàinig e a-staigh agus thuirt e rim mhàthair nach ruigeadh i a leas eagal sam bith a bhith oirre; nach fhàgadh e a' ghriùthrach idir.

"Ghabh mise i," ars esan, "mar-thà, 's cha toir mi leam i," ars esan, "mar sin."

'S bha e cianail math dhaibh, 's uabhasach coibhneil riutha. Bu toigh linn Maighstir Ailean. Bu toigh linn air fad Maighstir Ailean. Duine math a bh' ann.

Thàinig e an sin latha chun an taigh againn, nuair a bha sinn air Gleann Dail. Thadhaileadh e daonnan nuair a bhiodh e a-null 's a-nall. Thadhaileadh e a' tighinn far Dalabrog, nuair a bhiodh e a' dol a dh'Èirisgeigh. Coiseachd a bhiodh e daonnan, daonnan, 's thadhaileadh e a h-uile triop a thigeadh e. 'S latha a bha seo, bha mo mhàthair an dèidh teine mòr a thogail, 's i a' dol a thòiseachadh ri fuine agus bha an taigh làn ceò, làn toit. 'S thàinig esan a-staigh, 's dh'fhalbh mo mhàthair 's rug i air sèithear, a' dol thoirt dha sèithear airson suidhe air.

"Chan eil mi a' dol a shuidhe idir," ars esan.

"Ma-thà," arsa mo mhàthair, "bidh sibh cho dall leis an toit. Falbhaidh na sùilean asaibh leis an toit."

"Ò chan fhalbh," ars esan. "Tha seo," ars esan, "blàth. Far a bheil an toit," ars esan, "bidh am blàths. 'S toigh leamsa," ars esan, "toit na mònadh."

'S bha e uabhasach toilichte. Thug i dha deoch bhainne, 's thàinig am bàta ga iarraidh 's fhuair e a-null a dh'Èirisgeigh.

FC: Bha e air teine a lasadh?

PN: B' fheudar dha. Rinn e smùid. Rinneadh smùid. Dh'fhalbh mise 's cuideigin eile còmhla rium sìos, 's rinn sinn smùid, 's bha esan a-staigh, a-staigh againn fad an t-siubhail. Nuair a thàinig sinn a-nuas, thuirt sinn ris gun robh sgoth a' tighinn. Dh'fhalbh e an uair sin. Bha àite ann airson a bhith a' dèanamh smùid dha daonnan, daonnan, nuair a bhiodh e a' tighinn. Dh'aithnicheadh iad gura h-esan a bhiodh ann nuair a chitheadh iad an smùid.

Source Type

Wire

Audio Quality

Good