Prògram Choinnich

Coinneach MacÌomhair (CM): Tha rannsachadh anns an Fhraing a mhair naoi bliadhna agus a thug sùil air ceithir mìle duine air co-dhùnadh gu bheil a bhith ag òl beagan fìon gach latha a' cuideachadh daoine thairis air trì fichead 's a còig dìochuimhne agus tinneasan mar Alzheimer's a chumail air falbh. Thathas ag ràdh nach robh buntanas sam bith aig companaidhean fìon ris an rannsachadh, ged a chaidh a dhèanamh ann am Bordeaux. Thug an Dotair Dòmhnall Iain Moireach naoi bliadhna anns an Fhraing. Tha e còmhla riumsa ann an seo an-dràsta. Gu dearbha, tha thu dìreach air tilleadh às an Fhraing, nach eil?

An Dotair Dòmhnall Iain Moireach (DM): Tha sin ceart, a Choinnich. Tha. Dìreach an t-seachdain a chaidh.

CM: A bheil thu a' creidse seo, mar dhotair?

DM: Lùiginn a chreidsinn. Cha dheighinn na aghaidh mura biodh adhbhar agam. Tha... tha... uill, tha fhios againn gu bheil fìon, ag òl fìon, gun a bhith ag òl cus, ach a bhith ag òl rud beag fìon a h-uile latha math dha... math dha slàinte dhaoine, a thaobh an cridhe gu h-àraid. Tha sin... tha sin air a dhèanamh a-mach gu math follaiseach bho chionn greiseag, ach tha seo, 's e rud ùr a tha seo a-nis. Chan eil mi buileach cinnteach dè cho ceart 's a...

CM: Uill, thug iad ùine ga dhèanamh. Thug iad sùil air ceithir mìle duine.

DM: Uill, thug. Thug iad...

CM: Tha coltas rannsachadh ceart air, nach eil?

DM: Uill, tha. Saoilidh mise... man a tha fhios agadsa, dh'fheumadh tu faicinn dè man a rinn iadsan, man a chanadh iad, control trials. A bheil a h-uile càil... Tha e glè mhath ag ràdh, 'Tha an duine sa ag òl fìon, seall, tha e a' cumail a chiall.' Ach chan eil sin ag ràdh, mana h-òladh e fìon, nach biodh a chiall a cheart cho fada. Tha fhios a'd, feumaidh tu sealltainn man a rinn iad e. Ach tha mi cinnteach gun do rinn iad an obair ceart. Tha e a' coimhead gu math coltach gun do rinn.

CM: An-tà, tha sinn a' bruidhinn an seo, can an-dràsta, an Fhraing, far a bheil e mar fhasan aig daoine a bhith ag òl beagan fìon, nach eil?

DM: Tha sin ceart. Tha. A h-uile latha. Tòrr dhe na Frangaich, a' chuid mhòr aca, gabhaidh iad glainne fìon le 'n diathad, can, aig meadhan-latha, seadh, an diathad meadhan-latha, no mar sin. Tha e gu math... a h-uile duine na dhèanamh gu math tric.

CM: Mar dhotair, tha thusa ag ràdh gur e rud math a tha seo?

DM: Tha mi a' smaoineachadh gur e. Tha.

CM: Can... chan eil seo ag ràdh, a bheil, 'Ò, ma tha sibh trì fichead agus a còig, agus nach do ghabh sibh glainne fìon a-riamh, tòisichibh a' gabhail dhà no thrì glainneachan fìon anns an t-seachdain, agus cumaidh e... cumaidh e ur cuimhne agaibh.'

DM: Ò, man a chanadh iad anns an Fhraing, carte blanche a thoirt airson tòiseachainn ag òl fad an latha. Ach cha... cha shaoil mi gur e...

CM: Tha an call dèante an uair sin, nach eil?

DM: Sin an rud. Chan eil mi... chan eil mi a' smaoineachadh, nam biodh duine, can, còrr air trì fichead bliadhna a dh'aois 's nach robh e an dèidh 's a bhith ag òl pioc fìon na bheatha, chan eil mi a' smaoineachadh gun canadh e ann an sin, 'Och uill, tha mi a' dol a chall mo reusan - tha e cho math dhomh start-adh ag òl tòrr fìon a h-uile latha, airson dèanamh an-àirde an tìde.' Cha chanainn nach e call a reusan a dhèanadh e aig deireadh an latha. Chan eil mi a' smaoineachadh gu bheil e a' dol a dhèanamh mòran feum mar sin. Ach 's e fasan math a th' ann, nam biodh miann aig duine air a dhèanamh. Sin an rud. 'S e fasan math a th' ann, glainne fhìon, no glainne no dhà òl, seadh, a h-uile latha no latha san t-seachdain mar sin. Chan eil càil a chall ann, 's tha e math... tha e math airson slàinte dhaoine. Tha sin... gu h-àraid fìon dearg, taobh a' chridhe. 'S cha dhèanadh e càil a chron. Tha mi cinnteach nach tig duine... uill, nach cailleadh iad an reusan airson sin.

CM: Uill, tha fhios aig daoine... a h-uile duine dè thachras ma ghabhas duine cus dheth. Caillidh e a reusan ceart gu leòr, 's caillidh e a chuimh-... am beagan cuimhne a th' aige.

DM: Abair thusa. Sin Alzheimer's agad.

CM: Ach chan e sin... chan e sin a tha sinn a' bruidhinn air idir.

DM: Chan e.

CM: 'S e rud gu math cudromach a th' ann, airson tha barrachd agus barrachd dhaoine a' fulang le seo air sgàth gu bheil barrachd agus barrachd dhaoine a tha beò nas fhaide.

DM: 'S e. 'S e tinneas... tha an t-uabhas... tha e a' cosg an t-uabhas dhan an rìoghachd. Tha iad ag ràdh gu bheil ten percent dhe daoine over the age of sixty, no sixty-five, agus twenty percent dhe daoine còrr air ceithir fichead bliadhna a dh'aois, tha an tinneas sa a' bualadh orra, agus 's e tinneas cudromach... cudromach a th' ann, air sgàth tha cosgais mhòr ann a' coimhead às dèidh dhaoine le Alzheimer's, dìreach mar a chanas sinne, a' call an cuimhne, agus 's e rud a th' ann nach aithne... chan aithne dhuinne a chur ceart, medically, agus, so, nam biodh... nam biodh an rud a tha seo ceart, an rud a tha na Frangaich an dèidh 's... 's tha mi a' smaoineachadh gum bu chòir dhuinn sealltainn ris ann am Breatainn, 's bhiodh e math faicinn study an taobh sa cuideachd dhen a' mhuir, airson sin fhaicinn. Nam biodh seo ceart, bhiodh... bhiodh bualadh mòr aige air cosgais slàinte an rìoghachd.

CM: B' fhiach sùil a thoirt air.

DM: Ò, b' fhiach.

CM: Airson, 's e an rud a tha a' tach-... 's e an rud a tha dualach tachairt, gun dèan mise agus tusa agus a h-uile duine a leughas seo, nì sinn rud beag de lachan-gàire. Ach an dèidh sin, dh'fhaodadh... dh'fhaodadh nach... dh'fhaodadh gu bheil puing ann.

DM: Ach faodaidh [?dòigh eile dhen] an study an dèidh sin.

CM: Uill, air mo shon sa, cha toir mi taing dhut air a shon. Bu thoigh leam glainne bùrn, ach... ach, fhios a'd, tha sinn dualach a bhith a' dèanamh rudeigin de dh'fhealla-dhà dheth, ach chan e feall-dhà a th' ann idir, an e?

DM: Ò chan e. Chan e fealla-... Nam biodh seo ceart, bhuaileadh e gu math, math trom air cosgais a tha an rìoghachd a tha seo a' cur a-mach air coimhead às dèidh tinneas nach aithne duine a chur ceart, agus a tha a' bualadh ri tòrr dhaoine, 's nach eil fhios aig duine dè tha air a chùl. Chan eil càil a dh'fhios aig duine dè as coireach gu bheil Alzheimer's a' bualadh ris na dhaoine a tha e a' bualadh, agus chan aithne... a rèir sin... air sgàth sin, chan aithne dha duine stad a chur air gun a seo, 's nam biodh rud sam bith ann a b' aithne... man a tha iad ag ràdh an seo, an e seventy-five percent decreasing the condition, 's ma tha thu a' smaoineachadh gu bheil dhà a-mach às a h-uile deich duine nas aosta na ceithir fichead bliadhna air a bhualadh le seo, uill, tha... tha e a' dol a dhèanamh eadar-dhealachadh mòr, nam biodh an rud ceart.

CM: Uill, feumaidh sinn fuireachd agus faicinn. 'S dòcha gur e, gu dearbha, sùil a thoirt air a' cheist air an taobh seo dhen a' chuan cuideachd a dh'fheumadh a bhith ga dhèanamh. Mo thaing dhan an Dotair Dòmhnall Iain Moireach airson a thighinn a-steach a thoirt sùil air còmhla rinne, beachd ann an seo an-diugh.