Leigheasan lus.
Fiosraichean
Luchd-clàraidh
Ceann-latha
12 June 1958
Àireamh a’ chlàir
31691
Pàirt 1
fiosrachadh a' chlàraidh
Àireamh a' Chlàir Thùsail
SA1958.1.7
Àireamh an Teip Thùsail
Geàrr-chunntas
Leigheasan lus.
Bhathar a' toirt liath-rus (lus mar lus nan laogh a bha a' fàs air a' mhòintich) dha crodh air an robh teas-broilein, tinneas a bha a' tighinn orra nan itheadh iad cus de bhiadh tioram. Bhathar a' cleachdadh maraiche (lus a bha a' fàs air a' chreig an cois na mara) airson at a leigeil.
Notaichean a' Chlàir
Maraiche = scurvy-grass.
Àite Clàraidh
Siorrachd - Siorrachd Lannraig
Paraiste - Glaschu
Baile/Àite - Glaschu
Àite a' Chuspair
Siorrachd - Ros is Cromba
Paraiste - Steòrnabhagh
Eilean - Leòdhas
Baile/Àite - Tunga
Cànan
Gàidhlig
Seòrsa
Cruinneachadh
Tar-sgrìobhadh
Seumas Ros (SR): Agus anns an t-seann aimsir, nuair nach robh dotairean no vets ann mar a th' ann an-diugh, cinnteach gun robh tinneas ann, ach dè mu dheidhinn tinneis bheathaichean a-nist. An robh... an cuala sibh dòigheannan air tinneis a leigheas, a bhiodh aig na seann daoine uaireigineach?
Anna NicLeòid (AN): Ò bha. Bha, an-dràsta nuair a thigeadh teas-broilein air bò, le cus de bhiadh tioram, bhiodh i glè thinn, agus bhiodh iad a' toir dhi... bha tòrr de dhòighean aca air a dhol timcheall oirre, ach 's e liath-rus, liath-rus...
SR: Liath-rus?
AN: Seadh. Bhiodh iad a' toir sin dhi air bùrn, 's mana dèanadh sin feum dhi dh'fheumadh iad cobhair air choreigin.
SR: Agus dè bha san liath-rus?
AN: Bha rud a bha iad a' buain air a' mhòintich, man lus nan laogh. Agus bha iad ga chumail a dh'aona ghnothaich airson bheathaichean, a bheil fhios agaibh, agus ga thoir dhi air uisge.
SR: Agus a-nis, mu dheidhinn tinneasan a bhiodh air daoine. An robh feadhainn ann a bha na b' eòlaiche na feadhainn eile air a leithid sin?
AN: Bha. Bha seann fheadhainn ann aig an robh fios air a h-uile càil an-dràsta man carbuncles, man a chanas sinn. Bha leigheas acasan air nuair a dh'fhaillicheadh a h-uile càil eile, bhiodhte a' cur fuar-litean 's bhiodh an rud a' gabhail rithe. Ach am baile anns an robh mise, 's e maraiche...
SR: Maraiche?
AN: Maraiche. Lus a bha a' fàs shìos anns a' chreig, taobh na mara, agus bha e a' fàs ann an àite cho cunnartach agus gur e fìor dhuine a gheibheadh far an robh e, agus aig an robh fios càit an deigheadh e ga iarraidh. Agus bhathas a' glanadh, a' dèanamh seòrsa de ghlanadh air a sin agus ga chur air an at a bha seo. Bha pian mòr ann gu 'n tigeadh e gu àirde, ach bha e a' glanadh an at a-mach leis gu 'n tigeadh e gu màthair a' ghuire. 'S bha màthair a' ghuire a' tighinn às mar gum bitheadh tu, clove mòr, 's bha thu an uair sin, bhathas a' cur nàdar fuar-lite lof air 's ga dhùnadh an-àirde 's bha thu a-mach à pian às dèidh sin.
Anna NicLeòid (AN): Ò bha. Bha, an-dràsta nuair a thigeadh teas-broilein air bò, le cus de bhiadh tioram, bhiodh i glè thinn, agus bhiodh iad a' toir dhi... bha tòrr de dhòighean aca air a dhol timcheall oirre, ach 's e liath-rus, liath-rus...
SR: Liath-rus?
AN: Seadh. Bhiodh iad a' toir sin dhi air bùrn, 's mana dèanadh sin feum dhi dh'fheumadh iad cobhair air choreigin.
SR: Agus dè bha san liath-rus?
AN: Bha rud a bha iad a' buain air a' mhòintich, man lus nan laogh. Agus bha iad ga chumail a dh'aona ghnothaich airson bheathaichean, a bheil fhios agaibh, agus ga thoir dhi air uisge.
SR: Agus a-nis, mu dheidhinn tinneasan a bhiodh air daoine. An robh feadhainn ann a bha na b' eòlaiche na feadhainn eile air a leithid sin?
AN: Bha. Bha seann fheadhainn ann aig an robh fios air a h-uile càil an-dràsta man carbuncles, man a chanas sinn. Bha leigheas acasan air nuair a dh'fhaillicheadh a h-uile càil eile, bhiodhte a' cur fuar-litean 's bhiodh an rud a' gabhail rithe. Ach am baile anns an robh mise, 's e maraiche...
SR: Maraiche?
AN: Maraiche. Lus a bha a' fàs shìos anns a' chreig, taobh na mara, agus bha e a' fàs ann an àite cho cunnartach agus gur e fìor dhuine a gheibheadh far an robh e, agus aig an robh fios càit an deigheadh e ga iarraidh. Agus bhathas a' glanadh, a' dèanamh seòrsa de ghlanadh air a sin agus ga chur air an at a bha seo. Bha pian mòr ann gu 'n tigeadh e gu àirde, ach bha e a' glanadh an at a-mach leis gu 'n tigeadh e gu màthair a' ghuire. 'S bha màthair a' ghuire a' tighinn às mar gum bitheadh tu, clove mòr, 's bha thu an uair sin, bhathas a' cur nàdar fuar-lite lof air 's ga dhùnadh an-àirde 's bha thu a-mach à pian às dèidh sin.
Cruth Inneal a' Chlàir
Reel to reel
Càileachd an Fhuaime
Math