Dòmhnall Dubh na Cuthaige agus an sagart.

Aonghas MacIllFhialain (AM): An d' fhuair sibh roimhe i idir?

Calum MacIllEathain (CM): Cha chreid mi gun d' fhuair mi roimhe idir i?

AM: Ma fhuair, bheil fhios agad, chan eil reusan [???]. 'S ann an Canaigh a bha Dòmhnall Dubh, bha Canaigh aige, 's e a' fuireach an Canaigh. Nuair a bha e sa Chaisteal Thioram, 's ann a chroch e a' chailleach, far an tug i snaoisein às a' bhogsa aige. Agus shearmonaich an sagart ris, cho dona 's a rinn e, a dhol a mharbhadh na caillich. Cha tuirteadh riamh ris an àite sin chun an latha an-diugh ach Tom na Caillich.

Agus bha an sagart an seo, bha e airson tighinn gu ruige Uibhist. Agus fhuair e cho fada air aghaidh ri Canaigh - cha robh bàtaichean an [?trade] an uair sin mar tha iad an-diugh ann. Agus dh'fhalbh Dòmhnall Dubh às a dhèidh, agus nuair a bha e a' dol gu ruige Canaigh, bha biast aig ogha Chloinn 'ic Ailein, a bha ga ruith, agus bha a' bhiast às dèidh a' bhàta, agus bhiodh i ann am bàrr a h-uile stuaidhe. Agus nuair a ràinig e seo Canaigh, thug e bòrd às a h-uile bàta a bh' ann an Canaigh, air eagal an t-aiseag a thoir dhan t-sagart.

Uill, thug an sagart seachd seachdainean ann an Canaigh. Bha e sin latha a-muigh, 's dè chunnaic e ach bàta a' dol seachad, 's thòisich e air smèideadh oirre, 's chùm am bàta a-staigh chun a' chladaich 's fhuair e innte. Cha robh bàta a' tighinn ach gu ruige Uibhist. Agus nuair a thog e a-mach o thìr, sheall e às a dhèidh agus thuirt e:

"Fhir a chùm mise," ars esan, "seachd seachdainean an seo," ars esan, "chan eil mise ag iarraidh pian dha d' anam, ach do chorp a bhith cho fada an aghaidh do chàirdean ann agus a chùm thu mise."

Fhuair an sagart gu ruige Uibhist agus thàinig an seo am bàs air Dòmhnall Dubh, ann an Canaigh, agus bha e ann an dòrainn uabhasach. Agus bha mòran a' dol a-staigh ga choimhead, agus bha aona mhac banntraich ann de ghille foghainteach, agus chaidh e a-staigh a choimhead Dhòmhnaill Dhuibh. Agus chuala iad an seo fead a-muigh, agus am fear a bha a' sabaid ris a' bhàs anns an leabaidh, rinn e airson èirigh agus a dhol a-mach. Agus theich a h-uile duine bha san rùm a-mach ach mac na banntraich, agus rug mac na banntraich air agus thill e dhan leabaidh e, far an robh e roimhe.

Chuala iad an seo an ath fhead agus leum esan a-mach às an leabaidh gus a dhol a-mach. Rug mac na banntraich air 's chuir e dhan leabaidh e. Sheall iad an seo, 's bha duine mòr na sheasamh an taobh thall dhen taigh, agus chitheadh iad Rùm a-mach eadar a dhà chois leis an àird a bh' ann. Agus dh'fhalbh e agus bha e a' coiseachd air bàrr an uisge a-null gu Rùm. Agus sin agad bìdeag as miosa fairge chun an latha an-diugh, an t-àite a choisich an Donas tarsaing ann.

Ach fhad 's a bha Dòmhnall Dubh beò an dèidh sin, 's ann a' toir taing do Dhia agus do mhac na banntraich a bha e, gun do chùm e a-staigh e. Uill, bhàsaich Dòmhnall Dubh ann an Canaigh, agus thàinig droch shìde, agus thug a chorp seachd seachdainean ann an Canaigh, mun d' fhuair iad air falbh e; 's ann an Togh Mòr a dh'fheumadh e a bhith air a thiodhlacadh còmhla ri càch. 'S ann an Togh Mòr tha Clann 'ic Ailein uile air an tiodhlacadh.

Agus an latha a dh'fhalbh iad leis, cha robh sìon nach deach a milleadh. 'S ann gu ruige Port Pheadair ann am Beinn a' Bhadhla, 's ann a thàinig iad, 's thug iad às a sin e gu ruige Togh Mòr, 's tha e tiodhlaicte ann an sin còmhla ri càch. 'S tha mi a' tuigsinn nach fhaigheadh gin [???] dhiubh. Agus sin agaibh mar a dh'èirich do Dhòmhnall Dubh na Cuthaig.

CM: Tha sin math.